Een koffer vol geluid!

Tijdens heel wat activiteiten brengt aifoon de geluidenkoffer mee: een verzameling alledaagse objecten waar je geen muziek, maar betoverende geluiden mee maakt. Zodra we de koffer openklappen, ontvouwt zich een wereld aan nieuwsgierigheid, enthousiasme en experiment. Je hebt er misschien nog nooit van gehoord, maar geloof ons, een geluidenkoffer in de klas is een must! Je kunt er heel wat mee:

Geluidsmassage: Een geluidsmassage is een intieme luisterervaring die door de ene persoon aan de andere wordt gegeven. Samen stretch je de oren en ontdek je de rijke klanktexturen van zorgvuldig geselecteerde objecten uit de koffer. Een spannende, ontspannende ervaring!

Foley: De klankband van een film is ontzettend belangrijk om het verhaal tot leven te laten komen. Maar veel geluiden van die klankband worden pas achteraf opgenomen door met allerlei objecten geluiden na te bootsen. Deze techniek heet ’foley’ en kan je zelf uitproberen met de geluidenkoffer.

(V)oorlezen: Ook verhalen uit boeken kan je meer leven inblazen door zelf een geluidslaag toe te voegen. Hoe klinken de voetstappen van je personage? Hoe versterk je de spanningsboog met geluid? Er valt heel wat te ontdekken wanneer voorlezen ‘oorlezen’ wordt.

Soundscape: Een soundscape of ‘geluidslandschap’ is een verzameling van geluiden. Een supermarkt, stadspark of gebergte: elke plek heeft zijn eigen soundscape, en iedereen ervaart die anders. Maar je kan ook zelf soundscapes maken! Dan knutsel je niet met verf of papier, maar met de geluiden uit je koffer.

Werk rond een thema, gevoel, foto of tekening. Hoe klinkt eenzaamheid voor jou? Welke geluiden link je aan verliefd zijn? Hoe klinkt je foto? Met welke geluiden wekken we deze tekening tot leven? Je kan heel veel vertellen met geluid. Kies zorgvuldig je objecten en onderzoek hoe je ze het best bespeelt: hard, zacht, snel, traag …? Verdeel de klas in groepjes en laat ze elk om de beurt een soundscape van 30 seconden tot 1 minuut creëren. Luister naar elkaar en vergelijk zonder waardeoordeel de verschillende impressies, er bestaat geen juist of fout! Wie voelde wat? Waarom? Hoorde je gelijkenissen tussen de verschillende groepjes?

Misschien is er nog tijd voor een quizconcert, waarbij je de klas laat raden welke soundscape bij welke emotie of tekening hoort. Opnieuw, echt winnen kan je bij deze quiz niet … Het gaat om hoe je de geluiden ervaart en waarom; dat is heel persoonlijk.

Kennismakingsspelletje: Niet iedereen is even talig en dat maakt kennismaken soms moeilijk. De geluidenkoffer inzetten als verbindingsweg, biedt een origineel alternatief om jezelf voor te stellen of de week te evalueren.

Met welk geluid uit de geluidenkoffer zou je jezelf voorstellen? Ben je eerder het geluid van een rollende petanquebal of van drie stuiterende knikkers? Wanneer iedereen een geluid heeft gekozen, zeg je elk om de beurt je naam gevolgd door je ‘soundavatar’. Kunnen we elkaars geluid nabootsen? Op elkaar reageren via geluid? … Ook het gevoel van de week kan je proberen te verklanken. Ga je voor een snel, licht geluid? Of het rusteloos geknisper van plasticfolie? Zijn er geluiden die op elkaar lijken? Als we alles samenbrengen, hoe klinkt dan het orkest van onze week?

Geluidsconcert: Luister samen naar een geluidsfragment op Start to Listen en vraag je leerlingen om de geluiden te tekenen. Met deze tekeningen maak je een grafische partituur, de basis voor een speels concert met jullie geluidsobjecten. In deze inspiratiebundel leggen we stap voor stap uit hoe je dit doet (pp. 4–5).

Net zoals bij een echt concert kan je ook een dirigent aanduiden. De dirigent begeleidt het orkest via handbewegingen en armzwaaien. Wie moet er spelen? Wanneer? Hoe luid? Hoe snel? Welk gebaar krijgt het hele orkest stil? …

Zelf een activiteit met de geluidenkoffer in elkaar gestoken?
Wij zijn heel benieuwd naar wat je er nog allemaal mee kan!
Laat het ons zeker weten: info@aifoon.org.

Aan de slag! Stel je eigen geluidenkoffer samen:

Duik in je kasten, tuinhuis of zolder. Breng een bezoekje aan een kringloopwinkel,
rommelmarkt of containerpark. Zo stel je op een goedkope en duurzame manier je geluidenkoffer samen.

• Zoek een oude koffer of kist waarin je alle geluidsobjecten kunt bewaren. Zo’n doorleefd exemplaar oogt spannender dan een plastic curverbak.
  Tijd voor een bijzonder luisteravontuur!

• Verzamel je objecten. Luister naar hoe het klinkt als je het aanraakt of manipuleert. Alles kan, zolang je maar zorgt voor afwisseling.

Maak van deze zoektocht een spannende activiteit. Je loopt rond in je huis of de kringloopwinkel en beeld je in hoe iets klinkt. Als je iets interessants vindt, pak je het vast en luister je. Klinkt het zoals verwacht? Welke geluiden kan je er nog allemaal mee maken? Hoe klinkt het als je schudt? Als je erop tikt? Wat hoor je als je het over de vloer sleept? …

Let op variatie in materiaal (plastiek klinkt heel anders dan hout), gewicht en vorm (robuust vs. licht en beweeglijk). Ga op zoek naar voorwerpen die verschillende tempo’s en luidheid teweegbrengen. Hoe meer verschillen, hoe groter de variatie aan geluid (hoog, laag, knarsend, vloeiend, kriebelend …).

Tips:

• Probeer objecten ook in combinatie te gebruiken. Een schoenzool op zichzelf maakt weinig geluid, maar wat als je het over een geribbelde ondergrond wrijft? Verrassend!
• Blijf weg van de muziekinstrumenten. Ze zijn herkenbaar, laten minder ruimte voor verbeelding en dwingen je al snel in een canon van harmonie, ritme, genre ... Door voorwerpen te gebruiken die niet gemaakt zijn om geluid te produceren daag je je creativiteit uit! Het maakt je activiteit ook laagdrempelig; niemand hoeft op voorhand een toonladder te kennen om met een schroefje in een kartonnen doosje te schudden.
• Zin om op zoek te gaan naar woorden voor de geluiden van je verzamelde objecten? Neem dan zeker een kijkje op onze Geluidenatlas. Via deze tool (met educatieve fiche) verzamelen we zoveel mogelijk woorden om een geluid te omschrijven. Vind je het geluid eerder zacht of hard? Glad of oneffen? Wat bedoel je met oneffen? Ribbelig, stoppelig of brokkelig? Misschien kan je wel een eigen woord verzinnen.

Er schuilen heel wat geluiden in één voorwerp:

Deze rode ribbelbuis kan je bijvoorbeeld op heel veel verschillende manieren bespelen!

Je kan hem traag buigen en zo ribbel per ribbel doen kraken.
Met een tweede voorwerp, zoals het plamuurmes op de foto, kan je over de ribbels heen wrijven en een ratelend geluid creëren. Je kan ook met je handpalm op de uiteinden slaan, dan hoor je een holle, korte plop.
Wanneer je erdoor blaast, hoor je de wind.
Wil je een zachte bries?
Een stevige rukwind?
Een lange vlaag of korte stoot?
Alles hangt af van de manier waarop je blaast en buigt.
Op zoek naar een hoge, zangerige, gierende klank?
Probeer dan rondjes in de lucht te draaien,
alsof de buis een lasso is!

Hier vind je een greep uit de inhoud van onze koffer:

Metaal
piketten, spijkers, schroeven, boutjes, veer, ketting, belletjes, klokjes, scharnier, plamuurmessen, fietsslot, oud strijkijzer, tang
Hout
stokken, tandenstokers, plankjes, schilfers, wasknijpers, satéstokjes
Plastiek
zakjes, stukken hard plastic, kleurenfilters, ribbelbuizen, pvc-buis
Textiel
oude stukken stof (langharig, glad, geribbeld ...), latex handschoenen, touw, kleding met knopen of een rits
Papier
postkaarten, kranten, magazines
Steen
kiezels, scherven, keramiek
Zinderend
stemvork, meridiaankogels, strijkstokken (om je voorwerpen mee te bespelen)
Draaiend
ventilator, hondenlijn, bot pizzames, koffiemolen, opwind-zaklamp, massagetool
En verder …
trechters, kegels, parelsnoer, babyboekje met krakende pagina’s, telraam, rammelaar, doosje met paperclips, verstuifflesje, verfkwast, kokosnoten, pingpongpalet en -bal, golfbal, stethoscoop, knikkers, ballonnen, isomo …

Extra: geluidenmemory

Heb je een grote verzameling aan kleine geluidsobjectjes (vijsjes, kraaltjes, muntjes, stokjes, rijst, zout …)? Maak dan een geluidenmemory: een verrassende twist op het klassieke memoryspel! In plaats van kaarten gebruik je kleine doosjes die geluid maken wanneer je ermee schudt. Zoek telkens twee doosjes met exact hetzelfde geluid. Een match gevonden? Open de doosjes en ontdek of je een punt scoort. Goed luisteren is de sleutel tot winnen.

Wat heb je nodig?

• Gelijke doosjes: bijvoorbeeld lege luciferdoosjes, plastic kokertjes, lege Kinder Surprise-eitjes, kleine potjes ... Zorg ervoor dat alle doosjes er identiek uitzien, zodat je niet wordt geholpen door visuele verschillen. Maak minimum 6 duo’s. Hoe meer doosjes, hoe moeilijker het spel.
• Vulmateriaal: kleine objecten die geluid maken wanneer je ze schudt. Je hebt steeds voldoende materiaal nodig om twee identieke doosjes te vullen. Maak je een doosje met drie paperclips? Dan doe je exact hetzelfde met een tweede doosje! Bij dit spel is het spannend om naast heel uiteenlopende klanken ook enkele tricky exemplaren te maken. Hoe verschillend klinken 3 metalen paperclips en 4 metalen vijsjes?