How does aifoon engage in participation?

aifoon onderzoekt het luisteren op een participatieve manier. We werken met verschillende toeschouwers, deelnemers, freelancers en partners die zo (over de projecten heen) bijdragen aan het algemene onderzoek- en ontwikkelingsverhaal van aifoon.

1. Wat is participatie voor aifoon?

Ons werk ligt daar waar het artistieke en het sociale bij elkaar komen. Het participatieve en het artistieke concept van aifoon zijn ondeelbaar en wezenlijk met elkaar verbonden: participatie is een noodzaak om tot de artistieke kern van aifoon te komen. We passen participatie daarom meerlagig en verdiepend toe in verschillende facetten van onze werking.

1) Interactief

Participatie gaat voor ons over interactie, het creëren van ruimte voor dialoog en het betrekken van mensen in de artistieke ontwikkeling. aifoon laat de deelnemers mee sturen en co-creëren. De leefwereld, dynamiek, interesses en vragen van de participanten geven de projecten mee vorm. Zo wordt de deelnemer mede-eigenaar van het proces en het resultaat.

Als nomadische organisatie neemt aifoon de persoonlijke omgeving en leefwereld van de participanten als hun werkdomein. Zo zwengelen we ook de betrokkenheid en intrinsieke motivatie van de deelnemers aan.

2) Transformatief

aifoon werkt bewust niet met eenmalige korte workshops omdat die het demonstratieve onvoldoende overstijgen. We gaan liever langdurige participatieve trajecten op maat aan: we nemen mensen mee voor een langere termijn en laten hen groeien op eigen tempo, omdat we mikken op een verdiepend en blijvend effect. We zorgen er dan ook voor dat de deelnemer nadien zelf verder aan de slag kan of we voorzien nazorgdagen.

Het opzet van een project gaat dus veel verder dan het artistieke eindresultaat, maar draait evenveel om het transformatieve traject dat de deelnemers ondergaan, om actief engagement en empowerment. Ons objectief bestaat erin de auditieve geletterdheid van onze deelnemers of toeschouwers te verhogen en hen via onze projecten actief deel te laten nemen aan het publieke debat.

3) Met aandacht voor gemeenschapsvorming en meerstemmigheid

In verschillende van onze projecten besteden we bewust aandacht aan maatschappelijke en culturele diversiteit. Zo werkten we in Gent en in Brugge voor het luister-naar-je-buurt-project Phonorama met diverse doelgroepen: van personen met een visuele beperking en jongeren uit het beroepssecundair onderwijs, tot senioren en anderstalige nieuwkomers. Met elk van deze groepen werd een intens proces aangegaan waarbij de deelnemers ook zelf voor output zorgden.

De resultaten van deze projecten willen we zoveel mogelijk laten resoneren tussen de verschillende deelnemers onderling, maar ook buiten de (m)uren van de momenten dat er samengewerkt wordt. Daarom delen we de output van die verschillende groepen ook met het brede publiek, om meer weerklank te genereren en via al die verschillende percepties tot nieuwe artistieke inzichten en standpunten te komen.

2. Hoe doen we aan participatie?

Participatie op alle niveaus

Participatie loopt als rode draad door de verschillende lagen van onze werking. Of dat nu met deelnemers, toeschouwers, (artistieke) partners of onze eigen freelancers is: participatie is een onvoorspelbaar proces en heeft een open vorm.

We volgen geen abc of voeren geen vast recept uit, maar laten ons leiden door het experimentele karakter van participatief werken. Onze werkvormen schommelen daardoor tussen onderzoek, vorming, project en productie.

• participatie met onze deelnemers (co-listening, co-creatie, co-designing)

Deelnemers aan onze projecten ervaren participatie op verschillende niveaus. Op persoonlijk niveau dagen we mensen uit om op een actieve manier te luisteren. We reiken hen tools aan (geluidsopname, -compositie en -weergave) waarmee ze hun beleving zelf kunnen uitdrukken. We besteden ook aandacht aan het genereren van een semantiek, een taal om over geluid te communiceren. We merken immers dat mensen moeilijk woorden vinden om over geluid te praten.

Op interpersoonlijk niveau nodigt aifoon mensen uit om in een open creatief klimaat perspectieven met elkaar te delen (zowel verbaal als non-verbaal). Hoe heterogener de groep, hoe interessanter de uitwisseling.

Op maatschappelijk niveau doet aifoon deelnemers nadenken over hoe ze akoestisch samenleven met elkaar en met hun omgeving.

We ontsluiten de output van onze deelnemers ook interactief: je kan geluidscomposities van deelnemers horen op onze Soundcloud en website, we verwerken opnames in onze geluidsmobile Zinderspin en in onze online applicatie City Mixer waarmee je een soundscape van de stad kan mixen …

• participatie met toeschouwers

Bij bepaalde projecten (geluidswandelingen, audiohacking…) is de actieve betrokkenheid van het publiek zeer groot, in andere producties (Plock!, Murmur) eerder beperkt. Maar ook dan stellen we steeds het statuut van de bezoekers / luisteraars in vraag en proberen we de impact te vergroten door hen ook performer of componist te laten zijn. Door hen bijvoorbeeld een rugzak te laten dragen met een speaker in, laten we hen een dialoog aangaan met elkaar en met de performer. Ze creëren mee het verhaal en staan in relatie met wat ze te zien krijgen.

• participatie met freelancers

aifoon werkt met vaste freelancers die naargelang hun expertise op specifieke (deel)projecten worden ingezet. Ze hebben elk eigen praktijken en engagementen bij andere organisaties. Op die manier zorgen zij voor een constante, frisse input van buitenaf die de werking van aifoon mee versterkt en richting geeft.

Maar onze freelancers zijn geen louter uitvoerende krachten. Ze ontwikkelen mee de projecten waarmee ze nadien de baan op gaan en sturen bij op basis van hun ervaringen. De feedback die we van hen krijgen, wordt systematisch meegenomen in andere aspecten van onze werking.

• participatie met partners

Als kleine speler werkt aifoon vaak nomadisch samen met partners die zowel faciliterend als inhoudelijk onze projecten mee vormgeven. Elk traject wordt aangepast volgens de specifieke vraag waarmee de partners naar ons komen en de context waarbinnen ze opereren. De vorm en aanpak wordt bepaald in samenspraak, groeit doorheen het project, kan falen en aangepast worden.

Ook voor projecten die we zelf initiëren, gaan we op zoek naar extra input en zuurstof door ons te laten adviseren door externen in de vorm van denktanks waarin we mensen met heel uiteenlopende profielen en uit verschillende sectoren samenbrengen.

Zo ontstaat een product van meerdere mensen die elkaar anders niet zouden kennen. We durven ons daarbij kwetsbaar opstellen, staan open voor feedback. Voorbeelden zijn Stad Salong, Interioor en Geluidenatlas.

We werken volgens het principe van merging minds: tijdelijke samenwerkingen rond een bepaald thema waarbij verschillende spelers hun collectieve creativiteit inzetten om ideeën te ontwikkelen. Als kleine organisatie geloven we sterk in het bundelen van expertise om slagkracht te bekomen.

We stellen expertpanels samen om ons te adviseren en inspireren. Denk maar aan onze denktanks voor Salong over luisterhoudingen, voor Interioor rond akoestisch comfort en voor De Zwerm met technici, developers en een ingenieur. De komende periode stellen we de denktank Stad Salong samen rond auditief samenleven in de stad.

aifoon is niet de som van losstaande projecten, maar slaat verschillende tentakels uit. Alle informatie, inzichten en methodes die we verzamelen en alle verbindingen die we leggen, resoneren in toekomstige trajecten en samenwerkingen.

De kunstenaar als bemiddelaar

Bij participatie gaan de deelnemers en de kunstenaar samen een traject aan. Voor onze participatieve projecten zetten we kunstenaars in die niet het geluid maar het luisteren onderzoeken (dus niet noodzakelijk geluidskunstenaars). Voor ons is het belangrijk dat zij openstaan voor input van de deelnemers, gebruik maken van de dynamiek uit de groep en de deelnemers kunstenaar laten zijn.

Ze geven door hun dynamiek en vragen richting aan het project, genereren samen met de deelnemers een jargon om over het luisteren te reflecteren (zowel verbaal als non- verbaal) en coachen hen in het artistiek proces. Ze opereren vanuit een open interesse voor andere percepties en zijn in staat deze via een veilige groepsdynamiek te modereren en mensen artistiek in beweging te brengen.

Momenteel werken we samen met een aantal vaste freelance kunstenaars die als artistiek pedagogisch medewerker ingezet worden naargelang hun expertise, interesses en beschikbaarheid. De artistieke processen van aifoon worden samen met hen ontwikkeld, in verschillende contexten en met verschillende partnerorganisaties uitgetest, en voortdurend geëvalueerd.

Verder engageren we - wanneer bepaalde projecten dat vragen - mensen met wie we volgens dezelfde participatieve en co-creatieve insteek samenwerken.