De Zwerm

Geluid en luisteren ervaar je niet enkel frontaal of in stereo, maar langs alle kanten. Het raakt ook meer dan alleen je oren; luisteren doe je met je hele lichaam. Om hier op een artistieke manier mee te kunnen spelen in voorstellingen en participatieve projecten, hebben we een tool gezocht die eenzelfde immersieve ervaring kan creëren.

De Zwerm is een geluidssysteem dat je ook kan omringen en geluid in alle mogelijke richtingen strooit. We hadden hoge eisen voor deze speakers: goede geluidskwaliteit, draadloos, verplaatsbaar in de ruimte, licht genoeg om te dragen maar ook stevig genoeg om tegen een stootje te kunnen … Daarbovenop wilden we ze als groep, in real time, kunnen besturen vanuit één live-console.

Samengevat:

• zestien draagbare, draadloze speakers;
• eenvoudig te besturen vanuit één centrale console;
• live aan te sturen: bepaal ter plekke welke geluiden waar klinken;
• ontworpen voor totale onderdompeling in geluid.

Wat je allemaal met De Zwerm kan doen

1. Immersieve geluidservaringen en workshops

Bouw geluidsomgevingen waarin je volledig wordt ondergedompeld. De speakers zijn als een speelse blokkendoos waarmee je je omgeving auditief vormgeeft. Omdat de speakers makkelijk te dragen en te verplaatsen zijn, kan iedereen deelnemen en de speakers dragen, verplaatsen, stapelen en zo zelf geluidslandschappen creëren.

2. Onderzoek naar auditief samenleven en stedelijkheid

Met De Zwerm kan je samen nadenken over de impact van geluid op je leefomgeving. Zelf deden we dat al eens in het Antwerpse Brilschanspark, waar we met De Zwerm fonteingeluiden simuleerden om verkeerslawaai te maskeren. Zo werden buurtbewoners bewust van hoe ze zelf kunnen ingrijpen in hun geluidsomgeving en hoe ze anders kunnen luisteren.

Het Brilschanspark is een stadspark vlak naast de autostrade. Het geluid van fluitende vogels, krakende takjes of de wind die door bladeren ruist, wordt er jammer genoeg verstoord door het gedaver van auto’s en vrachtwagens. Daar wil het plaatselijke stadsbestuur iets aan doen. Wat als een fontein het verkeersgeluid zou kunnen maskeren? Hierbij camoufleer je een geluid, in dit geval de autostrade, door een nieuw geluid aan de omgeving toe te voegen: de ruisende fontein!

Om de ideale maskerende waterpartij te vinden, organiseerde de stad samen met Universiteit Gent en aifoon een auditie voor fonteinen. Aifoon creëerde met De Zwerm een immersieve opstelling met fonteingeluidopnames. Zo konden we ter plekke de auditieve impact simuleren van zo’n fontein voor een jury van een dertigtal buurtbewoners en enkele experten.

3. Muzikaal instrument

Naast workshops en onderzoek kan De Zwerm ook ingezet worden als muzikaal instrument. Je kan ruimtelijk en sculpturaal componeren met De Zwerm; zo’n concert is een ervaring waarbij je als muzikant nieuwe mogelijkheden ontdekt en als luisteraar door klanken wordt omringd.

Een eerste samenwerking die we hier rond hebben opgezet, was met percussionist Karen Willems. Zij onderzocht De zwerm, de ruimte en haar stem …

4. Artistieke interventies

Met De Zwerm geef je kleur aan de beleving van (publieke) ruimtes. Denk aan rustgevende geluiden in een ziekenhuis, een leesplek-soundtrack in een bibliotheek of natuurgeluiden die over een stadsplein dwalen tijdens de ochtendspits.

Een panorama van natuurgeluiden dat over een plein dwarrelt wanneer je ‘s ochtends naar je werk stapt?

De toekomst

De Zwerm is uitgerust met positioneringssensoren waarmee je via beweging het volume van de verschillende geluiden kunt beïnvloeden. In de toekomst willen we nog meer geluidsparameters fysiek manipuleerbaar maken, zodat componeren een echte ruimtelijke ervaring wordt. Zo evolueert De Zwerm tot een instrument dat geluid, beweging en luisteren met elkaar verweeft.

The making of De Zwerm

Het onderzoek vertrok vanuit de vraag hoe we collectief kunnen componeren in beweging. Voor de ontwikkeling van De Zwerm konden we rekenen op VLAIO, het Vlaams Agentschap voor Innovatie en Ondernemen en De Nationale Loterij. Zij zagen (en hoorden) het artistieke potentieel van De Zwerm en zorgden voor financiële steun bij de verdere ontwikkeling.